Czym się różni zawór nadmiarowy od zaworu nadmiarowo-upustowego?

Czym się różni zawór nadmiarowy od zaworu nadmiarowo-upustowego? Ta kwestia często budzi wątpliwości wśród osób zajmujących się instalacjami hydraulicznymi i ogrzewczymi. W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić różnice między tymi dwoma rodzajami zaworów oraz przedstawić ich zastosowania w praktyce.

Zastosowania zaworów nadmiarowych

Zawory nadmiarowe pełnią funkcję szeregowych reduktorów ciśnienia. Montowane są szeregowo w układzie hydraulicznym, stawiając dodatkowy opór hydrauliczny, co pozwala na ograniczenie przepływu w części wtórnej instalacji za zaworem. Im większe ciśnienie w części pierwotnej przed zaworem, tym bardziej się on przymyka, redukując ciśnienie za nim, w części wtórnej. 

Aby funkcja automatycznej redukcji ciśnienia mogła być realizowana, zawór musi być wyposażony w element pomiarowy ciśnienia – czujnik. Najczęściej jest to elastyczna membrana lub przepona połączona z grzybkiem. Zadaniem zaworów nadmiarowych jest zabezpieczanie danej części instalacji, na przykład sieci odbiorczej, przed przeniesieniem z sieci pierwotnej zbyt wysokiego ciśnienia. W praktyce zawory te stosuje się w różnych układach, takich jak wewnętrzne instalacje ogrzewcze budynków, sieci ciepłownicze czy sieci wodociągowe.

Zastosowania zaworów nadmiarowo-upustowych

Zawory nadmiarowo-upustowe różnią się od zaworów nadmiarowych konstrukcją oraz zasadą działania. W przypadku tych urządzeń ciśnienie doprowadzane jest na przeciwną stronę membrany („dolną”), a naciąg sprężyny jest odwrotny (albo jest ona ściśnięta, albo umieszczona po drugiej stronie grzybka zaworu). Oznacza to, że w stanie neutralnym zawór jest zamknięty, a wzrost ciśnienia przed nim powoduje jego otwieranie.

Zawory nadmiarowo-upustowe mogą być wykonane jako sprężynowe lub membranowo-sprężynowe. W przypadku zaworów sprężynowych czynnik napływa pod grzybek, co powoduje powstanie siły próbującej otworzyć zawór, równoważonej przez siłę pochodzącą od ścisku sprężyny. Po przekroczeniu nastawionej na sprężynie wartości zawór zaczyna się otwierać. W przypadku zaworów z dodatkową membraną to membrana jest elementem pomiarowym i na nią działa ciśnienie, które równoważy sprężyna.

Zawory nadmiarowo-upustowe montowane są równolegle w układzie, łącząc przewód zasilający z powrotnym. Stosuje się je w celu zwiększenia całkowitego strumienia czynnika płynącego przed nimi w obiegu pierwotnym i tym samym obniżenia ciśnienia w tej gałęzi, na przykład wytwarzanego przez pompę. W praktyce nazywa się to również "obejściem" lub "by-pasem". Jednakże skuteczność działania zaworu nadmiarowo-upustowego zależy od właściwości źródła ciśnienia – jeśli jest ono niewrażliwe na zmiany strumienia czynnika, układ z tym zaworem nie spełni swojej roli.